. 
ما در این بخش شیوۀ ارجاع به مقاله‌های «رمان» و «حافظ» را، که در تاریخ‌های 24 و 26 دسامبر 2011م / 3 و 5 دی 1390ش دریافت و به چهار سبک یاد شده تنظیم شده است، مشاهده می‌کنیم:
1. «رمان» در دانشنام‍ۀ بریتانیکا. مشاهده در تاریخ 3 دی 1390، از
http://www.britannica.com/EBchecked/topic/421071/novel
2. «حافظ» در دانشنام‍ۀ بریتانیکا. مشاهده در تاریخ 5 دی 1390، از
http://www.britannica.com/EBchecked/topic/251392/Hafez
همان‌گونه که مشاهده می‌شود در تنظیم کتاب‌شناسی دو سند انتخاب شده، «رمان و حافظ»، و نیز تنظیم ارجاعات آن، چند تفاوت جزئی به چشم می‌خورد؛ همان تفاوت‌هایی که در تنظیم اطلاعات مربوط به کتاب‌شناسی منابع چاپی نیز دیده شود. اصولاً در این گونه موارد آنچه مای‍ۀ اختلاف است استفاده از نشانهگذاریهای متفاوت، جابه‌جایی ارکان و ذکر یا حذف برخی از آن‌ها است که دست مؤلفان، ویراستاران، پایگاه‌های علمی و انتشاراتی را برای انتخاب یکی از آن‌ها باز گذاشته و ارجاعِ درست یا غلط را در این حوزه کمرنگ کرده است. انجمن روان‌شناسی امریکا (ای. پی. ای) در این زمینه الگوی زیر را پیشنهاد کرده است:
نام خانوادگی مؤلف، حرف آغازین نام. (تاریخ). عنوان سند. نام ناشر. دی. اُ. آی/ یو. آر. ال
|
یادآوری 1: پس از آنکه در استناد نوشت‍ۀ خود، نشانی دسترسی به اینترنت (URL, DOI) را نوشتیم؛ ولی با وجود اتصال به اینترنت نتوانستیم به صفح‍ۀ مورد نظر متصل شویم، شایسته است این منبع را بلافاصله از منابع خود حذف کنیم یا از درست بودن نشانی اینترنتی خود اطمینان حاصل کنیم.
|
ارجاع به کتاب‌ها، مقالات، منابع چندرسانه‌ایِ قابل دریافت در محیط‌های الکترونیک، تقریباً تفاوت اساسی با ارجاع به منابع چاپی ندارد. برای این موارد فقط پس از تنظیم بخش نخست نشانی به یکی از روش‌های مرسوم (در این شیوه‌نامه APA)، که در صورت نیاز با ذکر نوع سند پس از نام آن همراه است، با اضافه کردن یکی از عبارتهای «برگرفته در تاریخ... از/ دریافت در تاریخ... از/ مشاهده در تاریخ... از/ دسترسی در تاریخ... از» به انتهای کتاب‌شناسی یاد شده، و تنظیم آن از راست به چپ برای اسناد فارسی، نشانی دسترسی اینترنتی (URL) را می‌نویسیم. از آنجا که این نشانی ترکیبی از حروف و ارقام هستند، برای جلوگیری از هرگونه اشتباه در تایپ مجدد نشانی، استفاده از روش کپی و پیست
(Copy & Paste) توصیه می‌شود. با این شیوه، در صورتی که در محیط ورد باشیم، با نگهداشتن همزمان کلید کنترل (Ctrl) و کلیک چپ، به طور مستقیم ـ درصورت اتصال به شبک‍ۀ اینترنت ـ به صفح‍ۀ مورد نظر متصل میشویم.
|
یادآوری 2: هنگامی که ما به نام نویسنده و تاریخ سند مورد استفاده دسترسی نداریم، کتاب‌شناسی اثر، همانند منابع چاپی با عنوان اثر شروع می‌شود. به جای تاریخ داخل پرانتز از علامت اختصاری (بی‌تا/ n.d.) استفاده می‌کنیم. نمونه:
- Acclturation. (n.d.). Encyclopedia of psychology. Retrieved from September 19, 2008, from http://www.archive.org/details/Habpat1954
|
چند نمونه ارجاع به این نوع اسناد:
- ارجاع به مقاله در وبلاگ: فتوحی رودمعجنی، محمود (2 شهریور 1390). «تاریخ ادبیات برزخیان (5) الملتقی الفردوسی المستعرب» در کاروند پارسی. وبلاگ دکتر محمود فتوحی رودمعجنی. مشاهده در تاریخ 18 دی 139، از http://karsi.blogfa.com/post-120.aspx
- ارجاع به متن درسی: خدایار، ابراهیم (1389). زبان و نگارش فارسی (2 واحد). نسخ‍ۀ الکترونیکنسخ‍ۀ الکترونیک. تهران: مولی. مشاهده در تاریخ 19 دی 1390، از http://www.irpdf.com/book-1797.html
|
یادآوری 3: نوشتن نشانی اینترنی (URL) و تاریخ بازیابیِ (Retrieved from)سندهایی که قبلاً به صورت کاغذی چاپ شده و به نسخ‍ۀ آرشیوی (Archival Version) مشهورند، لازم نیست؛ زیرا این منابع دارای نسخ‍ۀ اصل چاپی هستند؛ بنابراین هنگامی که این منابع را از اینترنت دریافت می‌کنیم، کافی است نشانی آن‌ها را در کتاب‌شناسی خود همانند منابع چاپی بیاوریم.
|
- به ویدئوی برخط (online video):
Knickerbocker Productions. (Producer). (1954). Habit patterns [Motion picture]. In McGraw Hill, Psychology for living series. Retrieved from http://www.archive.org /details/HabiPat1954
Spiredellis, G., & Spiridellis, E. (producers/Directors). (2008, July). Time for some campaignin [Flash animation]. JibJab Media. Retrieved from http://sendables.jibjab.com
- به لوح فشرده (CD- ROM):
Kennedy, A. (2003). The Dundee Corpus [CD-ROM]. Psychology Department, The University of Dundee.
- ارجاع به مقاله در روزنام‍ۀ برخط:
خامه‌یار، محمد (1390). «وقف؛ میراث جاویدان». جام جم آنلاین. مشاهده در تاریخ 26 دی 1390، از
http://www.jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100801650953
- به مقاله در دانشنام‍ۀ برخط به زبان فارسی:
مختاری معمار، حسین (2007م). «اختصارها و آغازه‌ها» در دایره‌المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی (نسخ‍ۀ آزمایشی). مشاهده در تاریخ 26 دی 1390، از
http://portal.nlai.ir/daka/Wiki%20Pages/اختصارها%20و%20آغازه%20ها.aspx
- به مقاله در دانشنام‍ۀ برخط به زبان انگلیسی (Online Encyclopedia):
Sanāī. (2011). In Encyclopædia Britannica. Retrieved from
http://www.britannica.com/EBchecked/topic/521711/Sanai
- به مقاله در یک پایگاه داده (Beas Data):
عاصی، مصطفی (1382). «از پیکرۀ زبانی تا زبانشناسی پیکره‌ای» در پایگاه داده‌های زبان فارسی. مشاهده در تاریخ 26 دی 1390، از http://pldb.ihcs.ac.ir
- به پایگاه اطلاعات علمی:
Scopus. (1/19/2002). “Scopus- Document search”. Retrieved 19 January, 2012, from http://www.scopus.com/search/form.url?zone=TopNavBar&origin=resultslist
- ارجاع به تصویر برخط:
«ستارۀ روشن قلب‌الاسد در نزدیکی کهکشان کوتول‍ۀ اسد». (10 ژانویه 2012). در پایگاه تصویر نجومی روز. مشاهده در تاریخ 26 دی 1390، از http://www.nojum.ir/fa/apod/120110.aspx
- به پایگاه خبری:
برنام‍ۀ توسع‍ۀ سازمان ملل (2011م). «شاخص‌های توسع‍ۀ انسانی ـ جمهوری اسلامی ایران» در پایگاه خبری United Nation Development Programme (UNDP). مشاهده در تاریخ 15 دی 1390، از http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/IRN.html
. در شیوهنامۀ ای. پی. ای معمولاً نام کوچک نویسندگان نوشته می‌شود؛ بنابراین پس از آن نشان‍ۀ نقطه میآید. اگر از نام کامل استفاده شود، نیازی به این نشانه نیست. در اسناد فارسی نیز به همین شکل عمل می‌شود.
. لازم است نام اسناد (نام کتاب، مجله و مجموعه مقالات) ایتالیک شود. در اسناد فارسی علاوه بر ایتالیک کردن میتوان آن‌ها را بُلد/سیاه نیز کرد.
. کدِ مقاله، شناس‍ۀ رقمی موضوع؛ ساخته شده از سرواژه‌های سه کلم‍ۀ Digital Object Identifier؛ نشانی اینترنتی سندهای برخط که به وسیل‍ۀ پیوندی مخاطب را به محتوا می‌رساند.
. برای آگاهی بیشتر دربارۀ ارجاع به منابع الکترونیک، علاوه بر نشانی‌های یاد شده در متن ر.ک: محمود فتوحی رودمعجنی، آیین نگارش مقال‍ۀ علمی ـ پژوهشی، (تهران: سخن، 1389)، صص183-188، 208 و 251-254؛ نعمت‌الله شموسی، «استناد به منابع الکترونیک در مقالات علمی»، فصلنام‍ۀ اطلاع‌رسانی، د 17. ش. 3 و4 (1381). مشاهده در تاریخ 20 دی 1390، از
http://www.ensany.ir/storage/Files/20101230123738-Article-Vol17-Num3-ID72.pdf
. نوع سند، در صورت نیاز و نه لزومآً همیشه، داخل کروشه ذکر می‌شود؛ برای مثالنسخ‍ۀ الکترونیک، ROM-CD، DVD و ...نسخ‍ۀ الکترونیکنسخ‍ۀ الکترونیک. تهران: مولی. مشاهده در تاریخ 19 دی 1390، از http://www.irpdf.com/book-1797.html
شموسی، نعمت‌الله (1381). «استناد به منابع الکترونیک در مقالات علمی». فصلنام‍ۀ اطلاع‌رسانی. د 17. ش. 3 و 4.
عاصی، مصطفی (1382). «از پیکرۀ زبانی تا زبانشناسی پیکره‌ای» در پایگاه داده‌های زبان فارسی. مشاهده در تاریخ 26 دی 1390، از http://pldb.ihcs.ac.ir
رودمعجنی، محمود (1389). آیین نگارش مقال‍ۀ علمی ـ پژوهشی. ویراست دوم. تهران: سخن.
فتوحی رودمعجنی، محمود (2 شهریور 1390). «تاریخ ادبیات برزخیان (5) الملتقی الفردوسی المستعرب» در کاروند پارسی. وبلاگ دکتر محمود فتوحی رودمعجنی. مشاهده در تاریخ 18 دی 1390، از http://karsi.blogfa.com/post-120.aspx
معمار، حسین (2007م). «اختصارها و آغازه‌ها» در دایره‌المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی (نسخ‍ۀ آزمایشی). مشاهده در تاریخ 26 دی 1390، از
http://portal.nlai.ir/daka/Wiki%20Pages/ اختصارها %20 و % 20 آغازه %20ها .aspx
منابع انگلیسی
- - Britannica Online Encyclopedia (2012). “Sanāʾī, Hāfez, & Novel”. Retrieved from http://www.britannica.com
- Pringle, M., & Gonzales, J. (2010).The APA Style of Documentation: A Pocket Guide, New Jersey: Pearson Education.
- Scopus. (1/19/2002). “Scopus- Document search”. Retrieved 19 January, 2012, from http://www.scopus.com/search/form.url?zone=TopNavBar&origin=resultslist
- United Nation Development Programme. (2011). “Human Development Indicators”. Retrieved 1 January, 2012, from http://hdr.undp.org/en/data/profiles